Overwegingen hof: door ex-vriendin gegevens informatie = observatie

Voorts is het hof van oordeel dat het onderwerp dat aan de orde is geen ondergeschikt punt betreft. Het gaat om schending van de privacy van verdachte. [A] heeft verklaard dat ze aan de politie geluidsopnames van gesprekken met de verdachte, telefoonberichten met hem en (op de dag van de aanhouding) belangrijke observaties heeft doorgegeven. Mede gezien de relatie die zij had ten opzichte van de verdachte – zijn ex-vriendin en de moeder van zijn kind – moet naar het oordeel van het hof worden geconcludeerd dat zodoende een min of meer compleet beeld is verkregen van bepaalde aspecten van het persoonlijk leven van de verdachte (vgl. HR 13 november 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW9338, NJ 2013/413). Indien wordt uitgegaan van de verklaring van [A] – en voor de juistheid van die verklaring zijn, zoals hiervoor al aan de orde kwam, sterke aanwijzingen aanwezig in het dossier -, dan leidt dat onmiskenbaar tot de conclusie dat artikel 8 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (hierna: EVRM) is geschonden. Immers, uit die verklaring volgt dat de politie actief en sturend op dit particuliere onderzoek van [A] heeft aangedrongen en dat is een zodanig cruciale rol in dat onderzoek dat de inmenging in het persoonlijke leven van de verdachte door [A] heeft te gelden als een inmenging door het openbaar gezag. Het hof wijst in dit verband op de uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (hierna: EHRM) van 8 april 2003 in de zaak M.M. tegen Nederland. In die zaak – eveneens “characterised by the police setting up a private individual to collect evidence in a criminal case” – wenste het EHRM niet te accepteren dat “investigating authorities (…) evade their responsabilities under the Convention by the use of private agents”.

The post Observaties via door ex-vriendin aan politie gegeven informatie appeared first on Bewijs in strafzaken.

Verweer advocaat

Door de advocaat is aangevoerd dat de officier van justitie niet ontvankelijk is in de vervolging, omdat in strijd met artikel 152 en artikel 126aa van het Wetboek van Strafvordering (Sv) cruciale informatie omtrent ingezette opsporingsmethoden niet is gerelateerd in processen-verbaal. Daarnaast staat er informatie in ambtsedig opgemaakte processen-verbaal die in strijd is met de waarheid. Zo staat in het proces-verbaal van relaas dat er maar één eerdere observatie is geweest, terwijl dat niet het geval was.

Het observatietraject is aanvankelijk doelbewust buiten het dossier gehouden en eerst op verzoek van de verdediging rijkelijk laat en zeer summier gerelateerd. Van het leeuwendeel van de observaties is geen proces-verbaal opgemaakt, zoals van de observaties vanuit een speciaal geprepareerde observatiewagen van de ROG of van de inzet van een observatiewoning. Door dit alles is de controle op het verloop van het opsporingsonderzoek belemmerd en over dat verloop is tot op heden nog steeds geen volledige duidelijkheid verschaft. Tot slot is de officier van justitie tot aan de actiedag van 22 januari 2010 niet in kennis gesteld van de ingezette opsporingsmethoden en is aan hem voor de inzet daarvan geen toestemming gevraagd.

Overwegingen rechtbank

De rechtbank heeft met betrekking tot de door de advocaat gevoerde verweren als volgt overwogen:
I.
Artikel 152 Sv schrijft voor dat de in die bepaling genoemde opsporingsambtenaren ten spoedigste proces-verbaalopmaken van het door hen opgespoorde strafbare feit of van hetgeen door hen tot opsporing, zoals thans gedefinieerd in artikel 132a Sv, is verricht of bevonden. Redelijke uitleg van die bepaling in het licht van de aan een eerlijk proces te stellen eisen brengt het volgende mee. Het staat de in die bepaling genoemde opsporingsambtenaren slechts dan vrij het opmaken van een proces-verbaal achterwege te laten ingeval hetgeen door hen is verricht of bevonden naar hun, aan toetsing door de officier van justitie onderworpen, oordeel redelijkerwijs niet van belang kan zijn voor enige door de rechter in het eindonderzoek te nemen beslissing. Ingeval het opmaken van een proces-verbaal achterwege blijft, zal evenwel dienen te worden voorzien in een zodanige verslaglegging van de desbetreffende verrichtingen en bevindingen, dat doeltreffend kan worden gereageerd op een verzoek van de rechter in het eindonderzoek tot nadere verantwoording omtrent dat onderdeel van het opsporingsonderzoek.

Voorts geldt dat artikel 152 Sv slechts ziet op het door het Wetboek van Strafvordering bestreken opsporingsonderzoek, zodat die bepaling niet van toepassing is in een daaraan voorafgaande fase van het onderzoek. Hoewel een wettelijke voorziening omtrent verslaglegging van de verrichtingen en bevindingen van opsporingsambtenaren in die onderzoeksfase ontbreekt, zal – al naar gelang de aard en de omvang van het in die fase verrichte onderzoek – verslaglegging in enigerlei vorm nochtans niet achterwege mogen blijven. Ingeval een opsporingsonderzoek volgt, zal bij het opmaken van processen-verbaal op de voet van artikel 152 Sv immers zo nodig moeten kunnen worden teruggegrepen op hetgeen voorafgaand aan het opsporingsonderzoek is verricht en bevonden. Voorts geldt ook hier dat, indien nadere opheldering wordt verzocht omtrent bepaalde feiten en omstandigheden, op een zodanig verzoek doeltreffend moet kunnen worden gereageerd (vgl. HR 5 oktober 2010, LJN: BL5629).

In het bijzonder valt op dat verbalisant – en tevens operationeel leider van het onderzoek – [verbalisant] op 28 september 2010 bij de rechter-commissaris met zoveel woorden heeft verklaard dat hij noch persoonlijk noch als coördinator gebruik heeft gemaakt dan wel heeft laten maken van een observatiepand op het [adres 2]. Uit zijn (inmiddels derde) verhoor bij de rechter-commissaris van 10 mei 2011 is naar voren gekomen dat hij er naar eigen zeggen eenmaal weer terug op het bureau achter kwam dat hij die dag een enorme vergissing had gemaakt, maar dat hij hiervan vervolgens op geen enkele wijze direct en uit eigen beweging melding van heeft gemaakt. Het is pas naar voren gekomen in zijn aanvullend proces-verbaal van 21 december 2010 dat is opgemaakt op verzoek van de rechtbank na de zitting van 30 november 2010. Dit bevreemdt temeer nu [verbalisant] in zijn proces-verbaal d.d. 1 november 2010 wel uitgebreid zijn beklag heeft gedaan over andere zaken die zich tijdens het verhoor van 28 september 2010 hebben voorgedaan. De rechtbank sluit niet uit dat het niet willen prijsgeven van bepaalde opsporingstechnieken de drijfveer van de bedoelde verbalisanten is geweest.

Het is echter aan de rechter-commissaris om te bepalen welke vragen in het kader van de waarheidsvinding beantwoord dienen te worden en op welke vragen het antwoord belet mag worden. Het in strijd met de waarheidbeantwoorden van concrete vragen van de rechter-commissaris naar het observatiepand levert een schending van de behoorlijke procesorde op. Deze handelwijze van bedoelde opsporingsambtenaren is uiterst kwalijk en zeer onprofessioneel. Het heeft er bovendien toe geleid dat het onderzoek ter terechtzitting meermalen geschorst moest worden, waardoor de verdachte onredelijk lang op de inhoudelijke behandeling van zijn zaak heeft moeten wachten en een ongebruikelijk lange periode in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht en aldus nadeel heeft ondervonden van dit – niet herstelbare – vormverzuim. De handelwijze van de verbalisanten heeft evenwel voor het overige geen invloed gehad op de verdere vervolging van de verdachte. Het algemene belang (en niet alleen dat van de verdachte) van een correct optreden door de politie en dus van het geschonden voorschrift is groot, anderzijds moet dat belang worden afgewogen tegen het evenmin geringe belang van de maatschappij bij vervolging en berechting van de verdachte gelet op de ernst van de tenlastegelegde feiten, te weten langdurige drugshandel vanuit een woning. Bij deze afweging dient het laatstgenoemde belang te prevaleren. Het verweer tot niet-ontvankelijkverklaring van de officier van justitie wordt verworpen (vgl. HR 24 oktober 1995 (Coral Sea), NJ 1996/484).

De rechtbank is tegen deze achtergrond echter wel van oordeel dat deze schending van de behoorlijke procesorde moet leiden tot een strafvermindering van drie maanden.

The post Gelogen over inzet observatiepand appeared first on Bewijs in strafzaken.

Verweer advocaat

De advocaat heeft namens de verdachte het volgende verweer gevoerd:

“In essentie meent de verdediging dat er wel degelijk sprake is geweest van een stelselmatige observatie in strijd met art. 126g Sv. Er is immers een camera opgehangen bij een pleintje (voetbalkooi) waarvan Justitie wist of kon weten dat hij daar vrijwel dagelijks verscheen, juist ook omdat zijn moeder aan dit plein woonachtig is. [Verdachte] is in deze buurt geboren en getogen. Hij komt er dagelijks om met zijn vrienden te praten en/of zijn moeder te bezoeken. De politie was daarmee ook bekend. Uit het dossier blijkt ook dat de politie hem ambtshalve kent. Met andere woorden: de politie wist heel goed dat het plaatsen van de camera ertoe zou leiden dat men mijn cliënt zeer frequent en langdurig zou observeren, althans dat die kans meer dan gemiddeld zou zijn. Men zou een belangrijk deel van zijn leven in beeld brengen.

Hij is niet over een korte periode geobserveerd. Er is eerst een voorverkenning gemaakt met een videocamera op grond van art.2 Politiewet op 29 en 30 juni 2007, 3,4 en 5 juli 2007. Dat heeft tot het vermoeden geleid dat er waarschijnlijk sprake was van overdracht van verdovende middelen. Een van de vermoedelijke dealers zou de ambtshalve bekende [verdachte] zijn. Hij zou zich op 5 juli 2007 nabij de voetbalkooi ophouden en ‘iets’ verstoppen. Teneinde de drugsoverlast duidelijk in beeld te krijgen werd besloten een camera bij de voetbalkooi te plaatsen. Er werd toestemming gevraagd aan de OvJ voor een niet stelselmatige observatie.

Het gaat in eerste aanleg om de periode 17 augustus – 20 september 2007 en na verlenging om de periode 21 september tot 26 oktober 2007. Het betreft dus een periode van meer dan twee maanden, met twee welbewuste tussentijdse afwegingsmomenten. Alleen al hierdoor is evident dat het hier een forse inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van [verdachte] gaat. Er is immers een vrijwel volledig beeld van (een belangrijk) deel van zijn leven verkregen. Het plein is niet los te zien van de persoon van [verdachte]. Zie ook HR 20 januari 2009 en met name AG Knigge (LJN BF5603, 07/11672): Het observeren van een object kan in beginsel alleen stelselmatige observatie opleveren, als dat object met een bepaalde persoon verbonden is (…). Daarvan is hier overduidelijk sprake. In duur, frequentie, intensiteit, plaats en methode wordt een indringende inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van [verdachte] gepleegd. Daarmee is een belangrijk strafvorderlijk voorschrift in aanmerkelijke mate geschonden.”

(..)

“3. Allereerst de videobeelden: Deze dienen van het bewijs te worden uitgesloten. Dat om de navolgende redenen. Ik heb reeds toegelicht dat naar mijn overtuiging de dagvaarding nietig zou moeten worden verklaard omdat in het geheel niet duidelijk is geworden waarvan mijn cliënt nu precies feitelijk wordt verdacht. Daarnaast is er in het onderhavige geval sprake van een vormverzuim in het voorbereidend onderzoek. De videobeelden zijn door stelselmatige observatie met behulp van een technisch hulpmiddel (camera) verkregen. Bewijsuitsluiting in de zin van art. 359a Sv komt als rechtsgevolg aan de orde indien het bewijsmateriaal door het verzuim is verkregen en voorts door de onrechtmatige bewijsgaring een (belangrijk) strafvorderlijk voorschrift of rechtsbeginsel in aanzienlijke mate is geschonden. – dat is in casu het geval. De wet vereist nu eenmaal in alle gevallen waar stelselmatig wordt geobserveerd een machtiging ex art. 126g Sv van de OvJ. Dat voorschrift strekt juist ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer. De Hoge Raad acht namelijk slechts een beperkte inbreuk op grond van art. 2 Politiewet aanvaardbaar. Van een beperkte inbreuk kan i.c. geen sprake meer zijn – ook al zijn de camera’s op de openbare weg geplaatst. Het criterium is of dat bijna een volledig beeld van bepaalde aspecten van iemands leven wordt verkregen. [verdachte] kwam in de betreffende periode nagenoeg dagelijks bij de voetbalkooi. Door hem zolang en frequent te observeren is er duidelijk sprake van een inbreuk op zijn persoonlijke levenssfeer. I.c. wordt er derhalve van een flink deel van zijn dagelijkse een helder beeld verkregen. Justitie wist ook van tevoren dat dit het geval zou zijn. Mijn cliënt was immers ambtshalve bij de politie bekend. In dit kader moet ook worden opgemerkt dat op geen van de opnames is te zien dat cliënt iets verkoopt of overhandigt of cocaïne aanwezig is.

4. Wat wel op de opnames is te zien is dat hij bijna iedere dag bij de voetbalkooi staat, een biertje drinkt, met buurtgenoten chillt en dubbelt. Dat is ook niet zo gek: zijn moeder woont bij de voetbalkooi – slechts enkele meters van de plaats waar cliënt telkens op de videobeelden is te zien. Cliënt is in deze buurt opgegroeid. Hij heeft daar zijn kindertijd doorgebracht en komt daar nog steeds bijna iedere dag om zijn moeder te bezoeken en even met oude buurtgenoten te praten.

5. Het belang dat het geschonden voorschrift dient – namelijk bescherming van de persoonlijke levenssfeer – is in het onderhavige geval duidelijk geschonden, ook al zijn de opnames op de openbare weg gemaakt. Het criterium is immers, zoals reeds opgemerkt, dat een bijna volledig beeld van iemands leven wordt verkregen.

6. Een ander punt wat van belang is van de beoordeling van het verzuim dat zijn de omstandigheden waaronder het verzuim is begaan en de mate van verwijtbaarheid. Het valt in de onderhavige zaak niet in te zien, waarom aan de OvJ niet is verzocht om een machtiging ex art. 126g Sv af te geven. Het verzuim is daarom ook ernstig te noemen en in de omstandigheden waaronder het verzuim is begaan is geen rechtvaardiging te vinden. Cliënt werd daardoor ernstig in zijn persoonlijke levenssfeer aangetast en ernstig in zijn belangen geschaad.

7. Op grond van het voorafgaande kan dus – kort samengevat – worden geconcludeerd dat een belangrijk strafvorderlijk voorschrift in aanzienlijke mate is geschonden zodat de verdediging zich – nu het preliminaire verweer omtrent de ontvankelijkheid van het OM niet heeft kunnen slagen – zich op het standpunt stelt dat als rechtsgevolg bewijsuitsluiting van de videobeelden en daarmee ook van het proces-verbaal bevindingen omtrent deze beelden (dossierpagina’s 11-15 en 65 – 66) dient te volgen. Immers, aan de drie vereiste elementen voor bewijsuitsluiting is in de onderhavige zaak ruimschoots voldaan (a. door de onrechtmatige bewijsvergaring is een belangrijk strafvorderlijk voorschrift in aanzienlijke mate geschonden, b. er is nadeel door het verzuim veroorzaakt, c. er bestaat causaal verband tussen het verzuim en het verkregen bewijs). Nu alle getuigenverklaringen ook een rechtstreeks gevolg zijn van dit onrechtmatig verkregen bewijs, dienen ook deze verklaringen van het bewijs te worden uitgesloten.”

Wettelijk kader

De memorie van toelichting bij het wetsvoorstel waarbij die bepaling is ingevoerd, houdt onder meer in:

“Bij het op stelselmatige wijze waarnemen van personen gaat het, zoals gezegd, om die vormen van observatie die tot resultaat kunnen hebben dat een min of meer volledig beeld wordt verkregen van bepaalde aspecten van iemands leven, bijvoorbeeld zijn contacten met een crimineel. Voor het antwoord op de vraag of sprake is van een dergelijke vorm van observatie is een aantal elementen van belang: de duur, de plaats, de intensiteit of frequentie en het al dan niet toepassen van een technisch hulpmiddel dat méér biedt dan alleen versterking van de zintuigen. Ieder voor zich, maar met name in combinatie, zijn deze elementen bepalend voor de vraag of een min of meer volledig beeld van bepaalde aspecten van iemands leven wordt verkregen.”
(Kamerstukken II, 1996-1997, 25 403, nr. 3, p. 26 en 27)

Oordeel Hoge Raad

Volgens de Hoge Raad was er geen sprake van stelselmatige observatie:

“Het Hof heeft als zijn oordeel tot uitdrukking gebracht dat het hier ging om een met behulp van een statische camera uitgevoerde observatie van een openbaar object, een zogenoemde voetbalkooi, die niet op een zodanige manier met de persoon van de verdachte was verbonden dat de gedane waarnemingen tot resultaat konden hebben dat een min of meer volledig beeld van bepaalde aspecten van verdachtes leven werd verkregen.

Dat oordeel geeft in het licht van hetgeen door de verdediging omtrent die observaties, meer in het bijzonder omtrent de duur en de frequentie ervan is aangevoerd, geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting terwijl het ook zonder andere motivering niet onbegrijpelijk is.”

Conclusie P-G mr. Aben

Ook de overwegingen van de P-G mr. Aben zijn in deze zaak interessant:

” In de onderhavige zaak gaat het om een met behulp van een statische camera uitgevoerde observatie van een zogenaamde voetbalkooi. Deze observatie kende blijkens de stukken van het geding een totale duur van ongeveer tien weken en had als doel de drugsoverlast rondom de genoemde voetbalkooi – waarvan de politie op basis van klachten van omwonenden en eigen waarneming op de hoogte was – inzichtelijk te maken.(6) De genoemde observatie moet aldus in primaire zin worden aangemerkt als observatie van een bepaald object. In de toelichting op het middel wordt met juistheid gesteld dat ook een dergelijke observatie onder omstandigheden binnen het toepassingsbereik van art. 126g Sv kan vallen, te weten wanneer het geobserveerde object op zodanige wijze met een bepaalde persoon is verbonden dat met de observatie – zij het dan op indirecte wijze – een min of meer volledig beeld van het privé-leven van die persoon wordt verkregen.(Kamerstukken II, 1997-1998, 25403, nr. 3, blz. 110)

Uit de parlementaire geschiedenis van art. 126g Sv rijst niettemin als beeld op dat het observeren van een object slechts in uitzonderlijke gevallen tevens stelselmatige observatie van een bepaalde persoon oplevert (zie ook conclusie van AG Knigge vóór HR 8 september 2009, LJN BI7175).
De jurisprudentie van de Hoge Raad geeft eenzelfde beeld te zien. Ofschoon een algemene regel zich bezwaarlijk laat formuleren, is art. 126g Sv niet snel van toepassing in gevallen waarin het geobserveerde object is gelegen in de openbare ruimte. Zo overwoog de Hoge Raad als volgt in zijn arrest van 10 april 2001 (LJN AB0970), waarin gedurende meer dan vier maanden met behulp van een camera de toegangsdeur van een drugspand was geobserveerd (rov. 3.6):

The post Observatie met behulp van statische camera van voetbalkooi appeared first on Bewijs in strafzaken.

Hof: geen stelselmatige observatie

Het hof overweegt dat er geen sprake is geweest van een stelselmatige observatie:

“De betrokken verbalisanten hebben slechts anderhalf uur lang zicht gehouden op verdachtes auto die zich bevond bij verdachtes woning. Na anderhalf uur hebben ze gezien dat verdachte in diens auto stapte. Het “zichthouden” kan naar het oordeel van het hof reeds niet worden aangemerkt als een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van verdachte nu daarmee niet een min of meer volledig beeld is getracht te krijgen (en evenmin kan worden verkregen) van bepaalde aspecten van verdachtes privé-leven. Uit het door de raadsman aan de pleitnota gehechte proces-verbaal blijkt ook uitdrukkelijk dat dat niet het doel is geweest. Het doel was het vastleggen van het rijgedrag van verdachte met een videoregistratiesysteem, omdat zijn eerdere rijgedrag daartoe aanleiding had gegeven . Dat verbalisanten dat doel te buiten zijn gegaan is niet gesteld of gebleken. Voor zover de vastlegging van het rijgedrag van verdachte met een videoregistratiesysteem kan worden aangemerkt als een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van verdachte is het hof, met de rechtbank, van oordeel dat dit slechts een lichte inbreuk betreft die, die valt onder de algemene politietaak in de zin van artikel 2 Politiewet en de algemene opsporingstaak als bedoeld in artikel 141 Sv. Vanwege de korte duur kan van een stelselmatig observatie evenmin worden gesproken.”

The post 1,5 uur zicht houden op auto zonder verdachte is geen stelselmatige observatie appeared first on Bewijs in strafzaken.

• Leider onderzoek mag p-v opmaken, mits ook de observanten dat zelf doen
• Het proces-verbaal hoeft niet helemaal in detail

(zie o.a. HR NJ 1996, 442)

Wie moet proces-verbaal opmaken?

Bij een observatie is het toegestaan dat een leider van het opsporingsonderzoek een proces-verbaal opmaakt over wat hij van de observanten heeft vernomen, welk proces-verbaal ook voor het bewijs kan worden gebruikt, maar artikel 152 Sv. brengt tevens mee dat de observanten ook zelf een proces-verbaal moeten opmaken van hetgeen door hen tot opsporing is verricht of bevonden. De Hoge Raad heeft dienaangaande overwogen:
“dat geen rechtsregel zich ertegen verzet dat (..) een leider van het opsporingsonderzoek een proces-verbaal opmaakt inhoudende datgene wat hij van de observanten heeft vernomen omtrent hun waarnemingen tijdens het onderzoek, en dat zodanig proces-verbaal tot het bewijs wordt gebezigd. Echter, art. 152 Sv. brengt mee dat observanten (tevens) zelf een proces-verbaal behoren op te maken (..).”

Details proces-verbaal

Het proces-verbaal hoeft niet heel erg gedetailleerd te zijn.
HR: “Ten aanzien van de vorm waarin die waarnemingen worden vastgelegd zal met de door het hof genoemde belangen in redelijkheid rekening mogen worden gehouden. Zo zal in zaken als de onderhavige bijvoorbeeld niet noodzakelijkerwijze in het opgemaakte proces-verbaal in details behoeven te worden vermeld op welke wijze personen zijn gevolgd of vanuit welke posities observaties zijn gedaan, terwijl daarin evenmin de identiteit van de observanten behoeft te worden vastgesteld, mits vaststaat dat die opsporingsambtenaren ook bevoegde opsporingsambtenaren zijn.”
Dit laatste kan bijvoorbeeld blijken uit een bijgevoegd proces-verbaal van de leidinggevende.

The post Eisen proces-verbaal observatie appeared first on Bewijs in strafzaken.

Het volgende wettelijk en jurisprudentieel kader is hier van belang.

2.5.4. Voor de beantwoording van de vraag of bij het hanteren van de opsporingsmethode van observatie al dan niet sprake is van een beperkte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de verdachte zijn de omstandigheden bepalend, zoals de duur, de intensiteit, de plaats, het doel van de observaties en de wijze waarop deze hebben plaatsgevonden (vgl. HR 21 maart 2000, LJN AA5254, rov. 3.5).

Hoge Raad: slechts kortdurende beperkte observatie

Observaties als de onderhavige, waarvoor geen machtiging als bedoeld in art. 126g Sv is gegeven, kunnen jegens de geobserveerde onrechtmatig zijn indien zij in verband met de plaats waar zij zijn uitgevoerd, de duur, intensiteit en frequentie ervan, alsmede het gebruik van technische hulpmiddelen, geschikt zijn om een min of meer compleet beeld te verkrijgen van bepaalde aspecten van het persoonlijk leven van de betrokkene. Indien dat niet het geval is, kan de met het observeren samenhangende inbreuk op de persoonlijke levenssfeer als zo beperkt worden beschouwd dat de algemene taakomschrijving van opsporingsambtenaren, neergelegd in art. 2 Politiewet 1993 en art. 141 Sv, daarvoor voldoende legitimatie biedt. Dit zal in het bijzonder het geval zijn indien de observaties slechts in een bepaald gebied en kortstondig worden uitgevoerd, naar aanleiding van omstandigheden waaruit redelijkerwijs een verhoogde kans op strafbare feiten kan worden afgeleid. Uit de verslaglegging van de observaties zal – mede in verband met de vereiste subsidiariteit en proportionaliteit van de uitgevoerde observaties – in voorkomend geval moeten kunnen blijken of zij in deze zin beperkt en kortstondig zijn gebleven.

Uit het zojuist overwogene vloeit voort dat het ontbreken van een verdenking in de zin van art. 27 Sv niet meebrengt dat dergelijke kortstondige en beperkte observaties onrechtmatig zijn aangevangen. Niettemin zullen zij, als berustend op wettelijke bepalingen waarin de opsporing van strafbare feiten aan de betrokken functionarissen is opgedragen, tot het voorbereidend onderzoek gerekend moeten worden ingeval (mede) door de observaties een verdenking als bedoeld in art. 27 Sv ontstaat en verdergaande opsporingsbevoegdheden worden toegepast. Overschrijding van de grenzen waarbinnen zulke, niet krachtens het in art. 126g Sv bedoelde bevel uitgevoerde, observaties toelaatbaar zijn, moet in zo een geval worden aangemerkt als een vormverzuim in de zin van art. 359a Sv.

2.7.1. Het middel neemt, in navolging van het verweer, tot uitgangspunt dat de aanhouding van de verdachte het resultaat is geweest van stelselmatige observaties waardoor een ernstige inbreuk is gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van de verdachte, en dat dit – aangezien die inbreuk niet in een specifiek wettelijk voorschrift is voorzien – moet leiden tot niet-ontvankelijkverklaring van het Openbaar Ministerie in de vervolging van de verdachte, althans tot bewijsuitsluiting.

2.7.2. Voor zover het middel daarbij het oog heeft op de aan de aanhouding van de verdachte onmiddellijk voorafgaande observaties die hiervoor in 2.4.2 aan de hand van het desbetreffende proces-verbaal van bevindingen zijn weergegeven, faalt het. In zijn hiervoor in 2.3.2 weergegeven overwegingen ligt als het oordeel van het Hof besloten dat die observaties, gelet op de duur, de intensiteit, de plaats en de wijze waarop deze zijn verricht een zo beperkte inbreuk hebben gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van de verdachte, dat art. 2 Politiewet 1993 en art. 141 Sv daarvoor een toereikende grondslag boden. In het licht van hetgeen hiervoor in 2.6.2 – 2.6.3 is vooropgesteld en in aanmerking genomen dat van die observaties verslag is gedaan waarvan de inhoud door de verdediging niet is bestreden, geeft dat oordeel niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting, is dat oordeel ook niet onbegrijpelijk en is het toereikend gemotiveerd.

2.7.3. Voor zover het middel daarbij het oog heeft op meer of andere observaties van de verdachte dan in de vorige overweging aan de orde was, geldt het volgende.

2.7.4. De verdediging heeft de stelling betrokken dat de (algemene) werkwijze van het veelplegersteam meebracht dat de verdachte “overal” stelselmatig werd geobserveerd, en daaraan de conclusie verbonden dat de daardoor – gelet op het ontbreken van een wettelijke basis voor zulk handelen en het ontbreken van verslaglegging die inzicht zou kunnen geven in de aard, duur, frequentie en intensiteit van die observaties – veroorzaakte onrechtmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de verdachte moet leiden tot niet-ontvankelijkverklaring van het Openbaar Ministerie of tot bewijsuitsluiting van de vruchten van het onrechtmatige optreden.

2.7.7. Aangenomen dat de verdediging zich terecht op het standpunt heeft gesteld dat de verdachte door het veelplegersteam vaker is geobserveerd dan in het geval dat tot zijn aanhouding voerde, en voorts aangenomen dat er sprake is van een vormverzuim in het voorbereidend onderzoek ter zake van het aan de verdachte tenlastegelegde feit, als bedoeld in art. 359a Sv, kon het verweer ook voor zover het tot bewijsuitsluiting strekte geen doel treffen. In verband met art. 359a Sv kan bewijsuitsluiting immers slechts aan de orde zijn ten aanzien van bewijsmateriaal dat is verkregen als rechtstreeks gevolg van een aannemelijk geacht vormverzuim. Het Hof heeft de bewezenverklaring doen berusten op de namens de benadeelde gedane aangifte en de bekennende verklaring die de verdachte, met rechtskundige bijstand en nadat hem de in art. 29, tweede lid, Sv bedoelde mededeling is gedaan dat hij niet tot antwoorden verplicht was, bij de Rechter-Commissaris heeft afgelegd. Het verweer, waarin zonder nadere toelichting of duiding werd verwezen naar “de vruchten van die onrechtmatige observatie” behelsde niet de onderbouwde stelling dat die bij de Rechter-Commissaris afgelegde verklaring moet worden gezien als het rechtstreeks gevolg van de door de verdediging gestelde observaties.

The post Kortdurende observatie door veelplegersteam appeared first on Bewijs in strafzaken.